Bugün bu kürsüdə mənə verilən fürsəti yazıçı olmağın nə demək olduğu uzərində cəmələmək istərdim.
Müəllif nədir və ya kimdir?
Dərhal deyim: Yazıçı oxuyan adamdır.
Bəs oxumaq nədir?
Oxumaq, insanlara və əşyalara xas olan mənanı açmaqdır.
İnsan nədir sualına cavab axtarışıdır. Varlıq nədir, hardan gəlmişik, sualına cavab axtarmaqdır.
Bu cavab insanların və əşyanın mənasında var vəorda qalır. Amma kimsə onu bizimüçün çıxarıb ortaya qoymasa, bu məna elə orada qalacaq. Ona görə də birionu bizimüçünoxumalıdır.
Ancaq hər kəs öz oxumasının nəticəsini qarşımıza çıxarır. Ona görə də hər kəs o mənanı özünə məxsüs şəkildə oxuyur.
Beləliklə, deməli, oxumağın bəzi formaları var.
Əlbətə alimin oxu texənikası ilə şarın oxutexənikası, şairin oxu texənikası ilə hikayəçi, rumançı, dəramatorqun oxu tərzi eyni dəyil. Rəsamın oxuma tərzi ilə musıqıçının oxuma tərzi bir-birindən tamam fərqəlidir. Birincisioxuduqlarını rənglərlə, xətəlrlə əkəs etədirməyə çalışsa da, ikincinin materyali səsdir. Musıqıçilər dunyanı öz meludiyaları ilə oxuyurlar.
Söhəbət yazıçıdan gedirsə, dünyanı sözü ilə oxuyan, oxuduqlarını da sözü ilə bizə əks etdirən insandan gedir.
Deməli, yazıçının oxuduqlarının məzmunu, başqa sözlə desək, oxuduqlarını sözləri ilə əks etədirməsi şəxsi təcərbəsinin məhəsulu kimi əks olunur.
Bəs əks olunan şey əks olunduğu kimiorada qalırmı? Təbii ki yux! Çünküonun bizə bəxş etdiy bu mənanı hər bir fərdi oxucu olaraq özümüzə uyqun oxuyuruq ve beləliklə də həmin mətəni çoxaldırıq.
Burada sübyekət kimi baxdığımız məfhümü oxumağı bacarsaq, onun mənasını, özündə gizlətdiyi mənasını başqalarına da əks etədirə bilərik.
Bəs bu işibizimüçün kim öhdəsinə götürəcək? Oxumağa qabiliyəti – istiqamtiolan adam…
O adam kim olduğunu bilir.
Burada bügün 77.ci doğum gününü qeyd etdiğimiz doktor Ziya bəy, bizimüçün, biz oxucular üçün bu işiöhədəsinə alan şəxəslərdəndir.
Bu iş yalnız istək həvəsi ilə olmaz. Bu iş əsl istedad tələb edir.
Geçən 100-150 il içərisndə, bizim Güney Azərbaycan xalqı olaraq, belə müdrik insanlarımız az olmayıbdır. Ancaq çoxu ya başqa xalqılara xidmət ediblər və hətta Aytmatovun dedigi kimi “manqurt” olublar, ya da çeşidli ideologiyalarınqulluğunda, xalqımıza düşmənlərdən də çox ziyanvurublar. Belə ki indi də onların yazdıqları, bir Türk yazısı olaraqşüvənistlər tərəfindən kimlik harayımıza qarşı bir qaxınc kimi işlədilir.
Kimliklərini unutmayan və kimlik davamıza güc qatıb, qulluğ edən az sayıda olan mütəfəkkərlərimizdən bir böyügümüz doktor Ziya bəy dir ki, hər zaman, hər yerdə və hər dillə, xalqımızın tarixi, ədəbiyatı və varlığı uğrunda böyük əmək sahibidir. Neçə dil bildigiüçün, tariximizi çeşitli qaynaqlardan oxuyaraq, farsca qaynaqlarda olan dar çərçivəli baxışların üstünə geçərək, tariximizdəki gizli mənaları anlayıb, başqalarına əkəs etədirən, dərdimizi anladan və gənclərə yol göstərən, Ziyz Bəy kimi mütəfəkkərlərimizə sayqımız sonsuzdur və adları tariximizdə parlayacaqdır.
Mənim burada böyükümüz olan, cənab Doktor Sədrüləşrafa uzun ömür və can sağlığı diləyindən başqa söz deməyə gücüm çatmaz.
Doğum gününüz uğurlu olsun ustad.
Əli Ardı
ali.urman52@gmail.com